W 1936 roku Pierre-Jules Boulanger, dyrektor działu projektowego firmy Citroën, zlecił rozpoczęcie prac nad pojazdem TPV (Ters Petite Voiture – bardzo mały samochód). Auto określone wstępnie jako „cztery koła pod parasolką” miało osiągać prędkość 60 km/h, zapewniać czterem osobom dużą przestrzeń przy niewielkich gabarytach zewnętrznych i spalać 3 litry benzyny na 100 km.
TPV miało przedni napęd i niezależne zawieszenie wszystkich kół. Boulanger wymagał, by auto cechowały dobre własności terenowe na drogach o kiepskiej nawierzchni. Źródłem napędu był początkowo silnik chłodzony cieczą.
Nadwozia budowano z blachy aluminiowej, siedzenia przypominały... ogrodowe hamaki, a drogę oświetlał tylko jeden reflektor, zamocowany z lewej strony samochodu.
W 1939 roku zbudowano partię 250 egzemplarzy przedseryjnych, zaś premierę zaplanowano na październikowy salon w Paryżu. Cztery dni przed wybuchem wojny TPV przeszło badania homologacyjne.
W maju 1940 roku ukryto jeden prototyp (i dokumentację), a inne zniszczono, by nie wpadły w ręce zajmujących Francję Niemców.Po zakończeniu wojny prace nad autem wciąż trwały.
Prasa ironizowała, że TPV to Toujours Pas Vue, czyli „nadal nie widać”
Zirytowany kpinami Boulanger zdecydował, że TPV otrzyma nazwę 2CV, czyli „dwa konie podatkowe” (liczone we Francji od pojemności skokowej). Wielki dzień małego samochodu nastąpił 7 października 1948 roku. Citroën 2CV stał się sensacją paryskiego salonu.
Mimo sceptycznych opinii prasy klienci zasypali dilerów zamówieniami i... czekali, bo produkcja ruszyła dopiero w czerwcu 1949 roku. Po kilkunastu miesiącach wytwarzano 400 aut dziennie.
2CV wyceniono na 352 100 franków – w momencie debiutu był to najtańszy nowy samochód we Francji. Nie udało się spełnić warunku „3 l/100 km”, ale i tak średnie spalanie ok. 4,5 l/100 km można uznać za znakomity wynik.
Pomimo spartańskiej prostoty Citroën 2CV był funkcjonalnym i dość wygodnym samochodem. Przednią i tylną kanapę można było łatwo wymontować, a zwijany miękki dach umożliwiał transport długich przedmiotów. Gdy zawiódł akumulator, można było skorzystać z korby rozruchowej – to rozwiązanie stosowano aż do końca produkcji auta. Boczne szyby na zawiasach – tańsze i lżejsze od mechanizmu z korbką –zapewniały też dobrą wentylację wnętrza.
Wczesne roczniki 2CV były dostępne wyłącznie w srebrnoszarym odcieniu Gris Aluminium Métallisé AC109, jednak kolor, osiągi czy przyspieszenie były wówczas mało istotnymi kwestiami. Auto zmotoryzowało Francję oraz wiele innych krajów. Znakomicie sprawdzało się jako samochód dla farmera, jak i na zakorkowanych ulicach Brukseli, Paryża czy Zurychu.
Citroën 2CV był montowany w: Argentynie, Belgii, Chile, Hiszpanii, Iranie, Jugosławii oraz w angielskiej wytwórni w Slough. Chilijskie auta „Citroneta” wyróżniały się kanciastym bagażnikiem i pionową tylną szybą. 2CV eksportowano do ponad 70 krajów świata. Auto sprzedawano także na rynku USA – kosztowało tam 1298 dolarów i konkurowało z Fiatem 500 oraz Goggomobilem T400. Od początku lat 50. XX w. montowano wersje dostawcze AZU. W 1955 roku wprowadzono model 2CV AZ z silnikiem 425 ccm o mocy 12,5 KM.
W latach 1958-66 zbudowano 694egz. wersji Sahara z dwoma silnikami i napędem 4x4. W ciągu 13 miesięcy Francuzi J. Sequela i J.-C. Baudot pokonali egzemplarzem 2CV AZLP ponad 100 tys. km, przemierzając kilka kontynentów. Citroën 2CV brał też udział w wielkim rajdzie Paryż-Persepolis-Paryż (1971) oraz maratonie Abidżan - Tunis.
Auto pojawiło się w komediach z Louisem de Funesem oraz w filmie o przygodach Jamesa Bonda„Tylko dla twoich oczu” (1981 r.). W Niemczech Citroëna nazywano „Ente” (kaczka), w Hiszpanii „Dos Caballos” (dwa konie), a w krajach anglojęzycznych „Tin Snail”(blaszany ślimak) lub „Duck” (kaczka).
W ciągu 42 lat wprowadzono wiele modyfikacji, lecz charakterystyczny wygląd pozostał do końca. Zmienił się kierunek otwierania drzwi (1964), dodano trzecią boczną szybę (1966) i 10 lat później okrągłe reflektory zastąpiono prostokątnymi. Silnik 602 ccm/28,5 KM był najmocniejszą jednostką montowaną w „kaczce” (model nosił oznaczenie 2CV 6 i rozwijał prędkość 110 km/h).
W ofercie pozostało jednak 2CV 4 z silnikiem 435 ccm. W salonach dilerów Citroëna regularnie pojawiały się modele limitowane: Spot (1976), Basket (1978), Charleston (1981), Cocorico (1986) oraz Sauss-Ente (1987 – oferowane wyłącznie w RFN i Szwajcarii). W latach 80.
XX w. wprowadzono hamulce tarczowe przednich kół, a silniki przystosowano do spalania benzyny bezołowiowej. 29 lutego 1988 r. ostatni egzemplarz 2CV zjechał z taśmy zakładu w Levallois-Perret. Montaż sympatycznego klasyka kontynuowano w portugalskim Mangualde do 27 lipca 1990 roku. W ciągu 42 lat wyprodukowano 3 872 583 egz.
