Zaporożec ZAZ-968 - Krzepki Kozak z Zaporoża

Miał to być najtańszy pojazd w ZSRR. Prototyp otrzymał nazwęMoskwicz 444. W Związku Radzieckim był zwyczaj, aby nowe auto zaprezentować najwyższym władzom partyjnym i rządowym, które decydowały o wprowadzeniu pojazdu do produkcji. Próba generalna nastąpiła 18 lipca 1960 roku na terenie Kremla. Najpierw za kierownicą usiadł Leonid Breżniew, a następnie Nikita Chruszczow. Obaj byli zadowoleni z przejażdżki. Wśród obserwujących prototyp ministrów był także liczący blisko 2 metry wzrostu Władimir Nowikow.O produkcji zdecydowały najwyższe władzeChruszczow powiedział: "Jeśli Nowikow nie będzie miał kłopotów z jazdą, skierujemy auto do produkcji seryjnej". I tak też się stało. Produkcję nowego samochodu rozpoczęto na Ukrainie w Zaporożu w zakładach ZAZ (Zaporożskij Awtomobilnyj Zawod). Pojazd przypominający z wyglądu Fiata 600 otrzymał nazwę ZAZ-965 Zaporożec. Napędzał go chłodzony powietrzem, 4-cylindrowy silnik w układzie widlastym MeMZ-965 o pojemności 887 ccm i mocy 26 KM, który powstawał w niedalekim Melitopolu. Ten model, zwany później "garbatym" Zaporożcem, oraz jego późniejsza, zmodernizowana wersja ZAZ-965A (pozbawiony charakterystycznych bocznych wlotów powietrza) był produkowany w latach 1960-1969.W roku 1967 pojawił się nowy Zaporożec – ZAZ-966. Nadwozie pojazdu przestało przypominać Fiata 600. Tym razem styliści wzorowali się na NSU Prinz. Zmodernizowano także silnik, jego pojemność powiększono do 1197 ccm. Wzrosła także moc. Na tylnej części nadwozia pojawiły się półkoliste wloty powietrza popularnie nazywane "uszami". Przednie zawieszenie oparte na drążkach skrętnych oraz sprężynach z amortyzatorami hydraulicznymi zostało skopiowane z Volkswagena. Tylne opierało się na wahaczach wleczonych.Na ciężkie, rosyjskie zimy opracowano oryginalny system ogrzewania wnętrza samochodu. Służyła do tego nagrzewnica zasilana benzyną. Według danych producenta różnica temperatur przed i po nagrzaniu dochodziła do 80 stopni C! ZAZ-966 produkowany był do roku 1974. Dwa lata wcześniej zaczęto jednak wytwarzać kolejny model – ZAZ-968. Otrzymał on nowy silnik MeMZ-968. Początkowo osiągał moc 41 KM, a potem w następnych wersjach 45 oraz 50 KM. W porównaniu z poprzednikiem wprowadzono drobne zmiany zewnętrzne. Auto otrzymało nowe fotele oraz dwuobwodowy układ hamulcowy.Nie tylko na kiepskie drogi, także na bezdrożaW sezonie 1978 na rynku pokazał się model ZAZ-968M. Wyraźnie różnił się sylwetką od wytwarzanych od kilku lat Zaporożców. Zniknęły"uszy", czyli wystające wloty powietrza. Zmieniono także przednie kierunkowskazy oraz zamontowano zespolone lampy tylne. W wyniku ujednolicania produkcji samochodowej w ZSRR wprowadzono szereg elementów wyposażenia pochodzących z pojazdów wytwarzanych w zakładach WAZ (Żiguli, Łada). Ten model produkowano do 1 lipca 1994 roku. Łącznie w latach 1960-1994 zbudowano 3 422 444 Zaporożce. Następcą tego pojazdu został ZAZ-1102 Tavria, którego wytwarzanie rozpoczęto w roku 1988.W Zaporożu pracowano także nad różnymi prototypami. Jednym z ciekawszych był terenowy ZAZ-969. Wykorzystywał on podzespoły modelu 965. Silnik umieszczony z przodu napędzał wszystkie koła. Ten pojazd, jak i kolejne oznaczone literami A (napęd na przednią oś) i M produkowane były przez zakłady ŁuAZ (Łuckij Awtomobilnyj Zawod) na potrzeby wojska oraz rolnictwa.